Κεφαλονιά 1953: Ώρες καταστροφής και απόγνωσης

Εικόνα 1 : στιγμιότυπο από το ντοκιμαντέρ του BBC, που γυρίστηκε  τον Αύγουστο του 1953.

Παρασκευή 7 Αυγούστου 1953: Γίνεται η πρώτη δόνηση στη Κεφαλονιά και την Ιθάκη. Η μη συνέχεια της, δημιουργεί καθησυχασμό.

Σάββατο 8 Αυγούστου: Φωτιά σε σπίτι του Αργοστολίου. Ούτε πέντε ώρες δεν ήταν μακριά το μεγάλο κακό!

Κυριακή 9 Αυγούστου: Στις 7:41 π.μ. ξεκινά ο πρώτος μεγάλος σεισμός ανατολικά της Ιθάκης μεγέθους 6,4-6,5 R. Στις 9:41π.μ. γίνεται ο πρώτος σεισμός στη Κεφαλονιά. Σημαντικές καταστροφές στη Σάμη. Τριαντατέσσερις νεκροί μόνο μέσα στη πόλη. Ανησυχία έκδηλη απλώνεται σε όλο το νησί. Κανένας πέρα από τη μοίρα δεν μπορεί να φανταστεί ότι αυτό, είναι μόνο η αρχή! Στην Ιθάκη, η χειροπιαστή αλήθεια της καταστροφής, μετρά τους πρώτους νεκρούς. Οι τραυματίες μεταφέρονται στο Αργοστόλι.

Δευτέρα 10 Αυγούστου: Μία μεγάλη σεισμική δόνηση και πολλές μικρές, τραντάζουν το Αργοστόλι και όλη τη Κεφαλονιά. Στο Ληξούρι, αρκετοί αποφασίζουν να κοιμηθούν στις αυλές τους.

Τρίτη 11 Αυγούστου: Ισχυρός σεισμός στις 5:30 π.μ το πρωί σε όλο το νησί. Οι πέτρες σωριάζονται. Το οδικό δίκτυο είναι θαμμένο κάτω από τους ογκόλιθους που κατέβασαν τα μεγάλα βουνά. Τα αυτοκίνητα, χωρίς δρόμο είναι άχρηστα. Νεκροί, τραυματίες που πεθαίνουν στο δρόμο. Φτάνουν συνεργεία του ελληνικού ερυθρού σταυρού από την Πάτρα. Όλοι, στήνουν αυτοσχέδιες σκηνές. Η φαντασία, προϊκονομεί τον χειρότερο εφιάλτη. Στις σκέψεις ζωγραφίζεται μια βουβή έρημος από ερείπια. Και ο μεγάλος σεισμός ακόμα περιμένει…

Τετάρτη 12 Αυγούστου: Όλοι σχεδόν άυπνοι δέχτηκαν τις ακτίνες της αυγής. Το μεσημέρι, περίπου στις 12π.μ., έγινε ο μεγαλύτερος σεισμός στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας. Πρώτα, η υποχθόνια βοή και μια μικρή μετατόπιση του εδάφους. Ο Εγκέλαδος, με όλη του τη στρατιά, αναδύθηκε! Αυτό που ακολούθησε ήταν το πρόσωπο του θανάτου: σκούξιμο από τα έγκατα της γης, βουή, κραυγές, όλα τα ζώα να ουρλιάζουν, τα καμπαναριά, τα σπίτια, τα μέγαρα, οι καλύβες, όλα γκρεμίστηκαν. Τα πάνω από 7 ρίχτερ γέννησαν μια φρίκη. Η φρίκη αυτή, διήρκησε λιγότερο από ένα λεπτό. Το ποικιλόμορφο τοπίο της Κεφαλληνίας, με τις μεγάλες αντιθέσεις, τα καραφλά βουνά, τα μαύρα έλατα, την χρωματιστή άμμο, τις εκατό αποχρώσεις του γαλάζιου, έγινε ένα χρώμα, μία εικόνα. Παντού, βασίλεψε η σκόνη.

Εικόνα 2 : Άποψη της πόλης του Αργοστολίου μετά τους σεισμούς. 

Ο σεισμός διήρκησε λιγότερο από ένα λεπτό : Σκοτάδι είχε σηκωθεί παντού από τη σκόνη. Το μαύρο πέπλο του θανάτου, άρχισε να φεύγει και να αποκαλύπτει την πραγματικότητα. Μόνο σοροί από ξύλα, πέτρες και κεραμίδια, στέκονταν. Οι άνθρωποι, άρχιζαν να φωνάζουν τους γονείς, τα παιδιά τους. Στιγμές παραφροσύνης ακολούθησαν. Οι μητέρες, έβρισκαν τα παιδιά τους νεκρά, τα παιδιά τους γονείς πλακωμένους. Άλλοι, άνοιξαν τα μάτια. Δεν έβλεπαν τίποτα. Κατάλαβαν ότι είχαν θαφτεί ζωντανοί κάτω από τα ερείπια. Μια λέξη τότε άρχισε να απλώνεται. « Βοήθεια». Ο τηλέγραφος, έστειλε μήνυμα : «…βυθιζόμεθα…»

Εικόνα 3 : Οι άνω γειτονιές του Αργοστολίου. Στο βάθος, η λιμνοθάλασσα του Κούταβου και δεξιά, το Κάστρο του Αγίου Γεωργίου.

Όσοι δεν είχαν να κλάψουν θύματα, μετατράπηκαν σε υπερανθρώπους :σηκώνουν ξύλα και πέτρες, βρίσκουν τους εγκλωβισμένους, περιθάλπουν τους τραυματίες. Ο ερυθρός σταυρός με το υγειονομικό προσωπικό, δουλεύουν ασταμάτητα. Λίγες ώρες μετά, η καλοκαιρινή μεσημεριανή ζέστη, έγινε ανυπόφορη. Τότε ήταν που οι Κεφαλονίτες άρχισαν να καταλαβαίνουν, πως οι συμφορές τώρα ξεκινούσαν: το πρώτο μαρτύριο ήρθε : ήταν η δίψα! Τα υδραγωγικά δίκτυα είχαν καταστραφεί, τα πηγάδια είχαν στερέψει.

Εικόνα 4: Γειτονιά του Αργοστολίου. Οι πέτρες, και τα κτήρια πριν την κατεδάφιση. Στο βάθος, το κλονισμένο καμπαναριό της Παναγίας Ρακαντζή.

Η ικανότητα του Κεφαλονίτη, να μπορεί προσανατολίζεται στους ακανόνιστους δρόμους, ήταν πλέον άχρηστη. Δεν υπάρχει δρόμος, σοκάκια, συνοικίες. Μόνο μια θάλασσα από πέτρες. Όλοι, όσοι βίωσαν τα απερίγραπτα τρομακτικά γεγονότα, αλλά και όσοι βλέπουν τα ερείπια, θρηνούν. Οι γιατροί, ψηλαφούν τα σώματα και λένε μόνο δύο λέξεις : ναι, που σημαίνει είναι νεκρός, ή όχι, ζει ακόμα αλλά πρέπει να τον στοιβάξετε με τους πληγωμένους.

Εικόνα 5: Απόκομμα από την εφημερίδα Ελευθερία. Φύλλο που εκδόθηκε στις 23 Αυγούστου του 1953 ( η ημερομηνία είναι σημειωμένη κάτω δεξιά από τον  Δ. Λουκάτο).

Όλα είναι ρημαγμένα. Αν μπορεί το μάτι να ξεχωρίσει κάποιο σκελετό κτηρίου, δεν είναι ατόφιος. Οι ιερείς, κάνουν κηδείας και θυμιατίζουν γκρεμισμένες εκκλησίες. Αυτή είναι πλέον η εικόνα στις πόλεις. Στα χωριά, η κατάσταση είναι χειρότερη. Το πιο δύσκολο εγχείρημα: ο απεγκλωβισμός!

Το βράδυ, όλη η Κεφαλονιά σκεπάστηκε από το σκοτάδι. Είχε κοπεί όλο το δίκτυο ηλεκτροδότησης. Και το χειρότερο: ξέσπασε και φωτιά. Από την εκκλησία του Αρχάγγελου έως τον Άγιο Γεράσιμο στο Αργοστόλι. Υπάρχει πιο τραγική φαντασμαγορία;

Πέμπτη 13 Αυγούστου 1953: Οι απεγκλωβισμοί δεν σταματούν. Όλα τα τοπικά εθελοντικά σώματα επιστρατεύτηκαν. Έφτασε και η βοήθεια. Πρώτοι οι Ισραηλινοί με τέσσερα πολεμικά πλοία και ύστερα οι Άγγλοι που έτυχε να πλέουν κοντά. Μαζί τους οι Αμερικανοί. Λίγο αργότερα, έφτασε και ο ελληνικός στρατός.

Όσοι είχαν βρεθεί στο Αργοστόλι ή στο Ληξούρι για δουλείες επέστρεφαν με αγωνία στα χωριά τους, για να δουν αν υπήρχε σπίτι ή οικογένεια. Στο Ληξούρι μερικές προσόψεις κτηρίων από μακριά ξεγελούσαν. Όμως, όταν ζύγωνες, έβλεπες ότι δεν υπήρχε τίποτε άλλο. Οι κάτοικοι με τον φόβο ζωγραφισμένο σε όλο τους το κορμί, μεταφέρουν ότι απέμεινε μέσα από τα γκρεμισμένα σπίτια τους. Πρώτος απολογισμός: 386 νεκροί και 49.800 άστεγοι.

Εικόνα 6: Νοσηλεύτρια του Ερυθρού Σταυρού περιποιείται τραυματία.

Παρασκευή 14 Αυγούστου: Παραμονή της μεγάλης εορτής. Οι ιερείς, σταματούσαν τις κηδείες για να κάνουν ακολουθία στις γκρεμισμένες Άγιες Τράπεζες. Έφτασαν και τα πρώτα ελληνικά πλοία. Έφεραν υγειονομικό υλικό, κουβέρτες, σκηνές. Στις 11 το πρωί, έφτασε και το βασιλικό ζεύγος.

Εκείνη τη μέρα, ξεκίνησαν και οι φήμες. Αυτοί που έρχονταν στη Σάμη, στον Πόρο, στο Ληξούρι, στο Αργοστόλι, έφερναν ειδήσεις από τα χωριά. Ό,τι καθένας ποθούσε, το πίστευε και το μετέδιδε σαν γεγονός.

Και οι σεισμοί δεν σταματούσαν. Η γη δονούνταν και θα συνέχιζε να δονείται για μέρες. Τα συναισθήματα, είχαν γίνει πολύ φτωχά μπροστά στη πραγματικότητα. Τρόμος, πόνος, αγωνία, αγανάκτηση. Δεν έμενε τίποτα άλλο να αισθανθεί κανείς. Ένα μόνο συναίσθημα άρχιζε σιγά σιγά να κορυφώνεται : η φυγή! Το απόγευμα, άρχισαν τα οπλιταγωγά να παίρνουν τον κόσμο. Τα πρώτα 730 άτομα έφυγαν με το πλοίο «Αλφειός». Ο αποχαιρετισμός ξεχάστηκε. Στριμώχνονταν όλοι να πάρουν σειρά για να φύγουν. Ξεκινούσε ο ξεριζωμός!

Εικόνα 7: Η αποβίβαση από τον «Αλφειό». Το πλοίο Αλφειός μετέφερε πάνω από 700 άτομα στο πρώτο του ταξίδι από την κόλαση.

Εικόνα 8: Τα τραγικά θύματα των σεισμών. Παιδιά, οικογένειες ξεριζώνονται από τον τόπο τους.

Στις μεγάλες πλατείες, συγκεντρώνονταν άνθρωποι με μπόγους. Στη πλατεία του Αργοστολίου, ήταν αγκαλιασμένοι γέροι, παιδιά, νέοι, φυλακισμένοι, άρρωστοι. Οι τραυματίες, έπαιρναν τις πρώτες βοήθειες σε αυτοσχέδιες σκηνές και μεταφέρονταν με πλοίο στη Πάτρα.

Ο χορός των δονήσεων δεν σταματούσε. 28 μετασεισμοί!

Σάββατο 15 Αυγούστου 1953: Ο δεκαπενταύγουστος της μακράς απελπισίας! Στο Αργοστόλι, τα τρόφιμα είναι λιγοστά. Στο Ληξούρι κανένας φούρνος δεν έμεινε όρθιος. Οι ιερείς, χρησιμοποίησαν ως άρτο ένα αμερικάνικο παστεριωμένο ψωμί. Πάνω σε ένα τραπέζι τελέστηκε η θεία λειτουργία. Οι πονεμένες ψυχές, μέσα στο μαρτύριο τους, μαζεύτηκαν γύρω από την Αγία Τράπεζα. Δάκρυσαν οι μαραμένες καρδιές. Τα παιδιά ήταν αμίλητα, σαν να είχαν υποταχθεί στη δυστυχία. Ακόμα, δεν μπορούσε να ριζώσει η ελπίδα στο νου. Μετά τη λειτουργία, μοιράστηκε η αλληλογραφία. Η εκκλησία έγινε ο τόπος που μπορούσες να βρεις όλους τους ζωντανούς. Η ταυτότητα ήταν το πρόσωπο. Πλέον, κανένας δεν έχει διεύθυνση.

Εικόνα 9: Με τα υπάρχοντα τους σε μπόγους, κουρνιάζουν ο ένας δίπλα στον άλλον ή σε σκηνές. Απόκομμα από την εφημερίδα Ελευθερία. Φύλλο που εκδόθηκε στις 16 Αυγούστου του 1953.

Κυριακή 16 Αυγούστου 1953: Ο Πολιούχος Άγιος του νησιού, πάνω στις πλάτες των σεισμόπληκτων ευλογεί την γη. Λιτανεύεται το λείψανο του Αγίου Γερασίμου στα Ομαλά. Εκκλησία δεν υπάρχει. Οι μοναχές, βρίσκουν στο δρόμο ένα ανθισμένο αγιόκλημα.

Εικόνα 10: Η λάρνακα του Αγίου Γερασίμου με το σκήνωμα, κάτω από τον ίσκιο των πλατάνων. Η εκκλησία είχε καταστραφεί.

Και τώρα;

Τα μάτια δεν μπορούν να συνηθίσουν το τεράστιο λατομείο στο οποίο μετατράπηκε η περιούσια τους, η πατρίδα τους! Στο τεράστιο νεκροταφείο του λευκού, αραιά στέκονται μισογκρεμισμένοι τοίχοι. «Τι τραγικό συμπόσιο οδύνης !»

Οι άνθρωποι μέχρι να φτάσει η βοήθεια και ο ρουχισμός, κυκλοφορούν όπως βρέθηκαν το μεσημέρι της Τετάρτης. Άρχισαν να αισθάνονται τις βασικές τους ανάγκες. Είχαν να πλυθούν πέντε ημέρες. Όλοι είναι γεμάτοι σκόνη. Στη παραλία, στήνονται αυτοσχέδια κουρεία.

17, 18,19, 20, 25, 30,31 Αυγούστου: Η μνήμη, κάθε φορά σκληραίνει όταν θυμάται. Γίνεται πέτρα, πάνω στη πέτρα που ρημάχτηκε. Οι περιγραφές, δεν είναι άκρατες υπερβολές της φαντασίας. Είναι η ρωγμή στην ιστορία της αλήθειας. Όταν η μεγάλη σεισμική δραστηριότητα σταματήσει και δεν υπάρχει τίποτα άλλο για να γκρεμιστεί, απλώνεται η ησυχία. «Μια μονοτονία, μια ακινησία, μια εικόνα αφανισμού, αναμονής». Καμμιά παρηγοριά δεν υπάρχει στον πόνο της σιωπής.

Εικόνα 11: Κάτοικοι του χωριού Μπεκατωράτα Πυλάρου πάνω στα συντρίμμια. Μόνο το πανό δείχνει, ότι εκεί υπήρχε κάποτε ένα ωραίο χωριό.

Η ησυχία δεν πρόλαβε να εγκαινιάσει τη βασιλεία της. Νέα βουή, μηχανική, απλώθηκε σε όλο τον τόπο. Άρχισαν να γκρεμίζουν. Έφτασε η ώρα της ταφής. Το 93% των σπιτιών που επλήγησαν, κρίθηκαν ως κατεστραφέντα και δεν μπορούν να επισκευαστούν. Όμως, κανένας δεν δεχόταν να αφήσει το ερείπιο του. Εκεί, είχε θαφτεί  η χαρά και η δυστυχία. Οι τοίχοι που κρέμονταν σαν βρεγμένα χαρτιά, ήταν όλη τους η ζωή. Στα ίδια σπίτια που είχαν ζήσει τις χαρές τους, τώρα, ο θάνατος κούρνιασε με τα παιδιά στις κούνιες τους, με τους γέρους στα κρεββάτια τους. Η ρωγμές, είχαν γίνει φωλιές φρικτής ανάμνησης!

Ποιος θα σώσει το νησί;

Οι αρχές του τόπου, η κυβέρνηση, ο βασιλιάς, οι ξένοι, είναι όλοι συγκλονισμένοι. Οι κυβερνήσεις των ξένων χωρών αλλά και η ελληνική ομογένεια, ιδιαίτερα συγκινημένοι, συνδράμουν τα μέγιστα. Τα περισσεύματα καρδιάς, στέλνουν κουράγιο, χρήματα, βοήθεια. Το ελληνικό κράτος, προσπαθεί να πείσει τον κόσμο να μην φύγει, να μην ερημωθεί η Κεφαλονιά! Οι επιστήμονες κάνουν μετρήσεις. Το κράτος, αποφασίζει άμεση ανοικοδόμηση. Μηχανικοί πρόθυμοι, προσφέρουν δωρεάν τις υπηρεσίες τους. Άλλοι, σχεδιάζουν αρχιτεκτονικά τέρατα, που δεν μπορούν επ' ουδενί λόγο να κατασκευαστούν στο νησί.

Εικόνα 12: Ο βασιλιάς Παύλος, παρηγορεί γέροντα.

Ο τύπος, ελληνικός και διεθνής, ακολουθεί κατά πόδας τα γεγονότα. Προσπαθεί να αξιοποιήσει κάθε νέα πληροφορία, ακόμα και αν αυτή δεν έχει επιβεβαιωθεί από όλες τις πλευρές. Ο πρώτος σεισμός στις 7 Αυγούστου, δεν αναφέρθηκε λόγω της μη συνέχειας των δονήσεων. Στις 9 Αυγούστου, μετά τις καταστροφές στη Σάμη, και μετά τις 10 Αυγούστου, ξεκινούν οι ειδήσεις. Η εφημερίδα Αυγή, τα Νέα, το Βήμα, το Έθνος, η Ελευθερία, η Απογευματινή, η Αθηναϊκή, η Καθημερινή.

Εικόνα 13: Εξώφυλλο και απόκομμα από εφημερίδες που εκδόθηκαν στις 15 Αυγούστου του 1953: πάνω : πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Αυγής, κάτω : απόκομμα από την εφημερίδα Ελευθερία.

Ο ξένος τύπος επίσης, προβάλλει το μέγεθος της καταστροφής. Η Le monde, η Nouvelle de Grece,  η Le Patriote Illustre κλπ… Σε όλες τις αποτυπώσεις της έντασης, της αγωνίας και των καταστροφών, επικρατεί η ανθρώπινη τραγωδία.

Εικόνα 14: Το εξώφυλλο και το οπισθόφυλλο της εφημερίδας  Nouvelle de Grece, που εκδόθηκε στις 31 Αυγούστου του 1953. Διακρίνονται τα γκρεμισμένα σπίτια, οι σκηνές, ένα πορτραίτο των βασιλέων, η επίσκεψη του βασιλικού ζεύγους.

Εφημερίδα τοπική στη Κεφαλονιά, έκανε μήνες να εκδοθεί.

Πέτρα και συναίσθημα :

Ο λαός, θυμάται τις ρίζες της παράδοσης του και ξεκινά ένα μοιρολόι. Το μοιρολόι των σεισμών! Από στόμα σε στόμα, όλοι σιγοτραγουδούν τη συμφορά. Μέσα από το θρήνο, εκφράζεται ο τρόμος, η αγωνία, ο φόβος. Η ελπίδα, που ποτέ δεν έλειψε από την ψυχή του νησιού μας, αποδίδονται σε κάθε στίχο:

« Να χαμηλώναν τα βουνά,

νά' βλεπα το Λεβάντε,

νά' βλεπα τη Κεφαλονιά

και τον ωραίο Ζάντε.

Τώρα πια χαμηλώσανε

με μάτια δακρυσμένα,

θα δεις μονάχα ερείπια

και σπίτια γκρεμισμένα.

Γιατί χτυπάνε πένθιμα

λυπητερά οι καμπάνες

γιατί δακρύζουν γύρω μας

και κλαιν παιδιά και μάνες!

Κεφαλονιτοπούλα μου,

μην κλαις και μη στενάζεις

και θα'ρθει πάλι ο καιρός

ευτυχισμένη νάσαι.

Ω, άγιε Γεράσιμε

σταμάτα τους σεισμούς σου,

να σώσεις τους υπόλοιπους

κατοίκους του νησιού σου.

Ω, Παναγία Δέσποινα

και του Χριστού Μητέρα,

προστάτευσε τον κόσμο σου

τη νύχτα την ημέρα.

Ο Παντοδύναμος Θεός

και του Άγιο του χέρι

μετά από τη συμφορά

και τη χαρά θα φέρει».

3000 σεισμικές δονήσεις έγιναν από τις 9 Αυγούστου. Οι καλόγεροι, μετρούσαν κάθε μετασεισμό με ένα Πάτερ ημών. Ο Σεπτέμβριος, ήρθε με έντονα καιρικά φαινόμενα, άγρια!

Ήταν γραφτό να γίνει αυτή η ταραχή ;

Ποιος πρέπει να ζητήσει συγχώρεση για αυτή τη φοβερή καταστροφή; Σε ολόκληρο το νησί, όλες οι πέτρες που έπεσαν και προσκύνησαν τον μεγάλο σεισμό, μέσα από τις κηλίδες της καταστροφής, ζητούν συγχώρεση. Οι ρωγμές, τραγουδούν σε μία διαφορετική μελωδία. Άμα την αφουγκραστείς, άμα συγχρονιστείς μαζί τους, θα καταλάβεις ότι ο αέρας που τις διαπερνά, σμιλεύει τις γωνίες τους και τις κάνει να μοιάζουν με γυναικεία χέρια που προσεύχονται, για συγχώρεση. Η μελωδία αυτή, είναι μια αλλιώτικη συγγνώμη!

Εικόνα 15: Το νεκροταφείο στο Δράπανο. Όλα τα γλυπτά υπέστησαν σοβαρές ζημιές.

Μετά την αναταραχή του λογικού:

Όλα άλλαξαν. Ο κόσμος, ο πολιτισμός, η ιστορία.

Ο άνθρωπος παίρνει τώρα καινούργια ταυτότητα. Λέγεται σεισμόπληκτος. Το βιός του λέγεται ερείπιο και η ζωή του κινείται ανάμεσα στις σκηνές, τα παραπήγματα και τα μοτέλ. Η μεγάλη ρωγμή, χωρίζει την ιστορία της Κεφαλονιάς σε προσεισμική και μετασεισμική εποχή.

Ο κόσμος, σιγά σιγά, πείστηκε από τον χρόνο, ότι έπρεπε να ξαναζήσει. Οι Κεφαλονίτες ξυπνούν κάθε πρωί λιγότερο φοβισμένοι. Βρήκαν την απροσμέτρητη αντοχή τους. Αρχίζουν να φαντάζονται την ελπίδα, να θυμούνται παλιές συνήθειες. Οι ωραίες αναμνήσεις μπερδεύονται με τη φρικτή μνήμη. Η ζωή άρχισε να ξανακυλά μέσα στις σκηνές.

Τα παιδιά, γεμίζουν τις χούφτες τους με τη θρυψαλιασμένη άμμο από τα ερείπια. Αφήνουν την άμμο να πέσει ανάμεσα στα δάκτυλα. Ύστερα κοιτάνε μακριά και ακούν τα πουλιά που κελαηδούν!

Έρχονται τα πρώτα όνειρα. Θλιμμένα, ασπρόμαυρα, αλλά αρκούν για να νανουρίσουν τα παιδιά. Και μέσα σε όλη αυτή τη σκηνή, η φύση, παρέμενε τραγικά όμορφη!

Ο καιρός όμως περνούσε και ο κόσμος άρχισε να μπερδεύεται. Οι κρατικοί μηχανισμοί λειτουργούσαν ασυντόνιστα. Στο Αργοστόλι, τα ερείπια έχουν γκρεμιστεί και ότι υλικό θα μπορούσε να χρησιμεύσει για ανοικοδόμηση, συλλέγεται. Αντίθετα, το Ληξούρι ήταν μισό ζωντανό, μισό νεκρό. Τα ερείπια δεν μπορούσαν να σε κάνουν να ξεχάσεις. Το τελευταίο ερείπιο, έγινε ένα με το χώμα, το 2003.

Φτιάχτηκαν το αποχετευτικό δίκτυο και το δίκτυο ύδρευσης. Η ανοικοδόμηση ξεκίνησε το 1954. Η αναρρίχηση της πέτρας έγινε αργά. Τα σπίτια που χτίστηκαν ονομάστηκαν της «αρωγής». Καθόλου όμοια δεν ήταν βέβαια με τα πρότερα οικήματα. Τα δημόσια κτήρια ήταν μόνο κάπως γνώριμα με τα προσεισμικά στο μάτι του κόσμου.

Εικόνα 16: Μετασεισμικά εργα δικτύου ύδρευσης σε δρόμο του Αργοστολίου.

Τα παιδιά επέστρεψαν στα σχολεία. Άνοιξαν νέες επιχειρήσεις. Άρχισαν ξανά να λειτουργούν όλα με τους παλιούς τους ρυθμούς. Ο σεισμόπληκτος Κεφαλονίτης, έγινε με τα χρόνια πάλι ο ιδιόρρυθμος τύπος με την πνευματική οξυδέρκεια και την σατυρική ευφυολογία. Οι πνευματικές του ανησυχίες άρχισαν να κατακλύζουν ξανά τη καρδιά του.

70 χρόνια μετά :

Το Αργοστόλι, το Ληξούρι, η Σάμη, η Λειβαθώ, η Αγία Ευφημία, ο Πόρος, τα χωριά, ξαναζωντάνεψαν από νέες ψυχές που δεν κληρονόμησαν τον τρόμο. Τη μνήμη όμως; Πέρασαν 70 χρόνια ,υπάρχει κανείς που μπορεί να ξεχάσει;

Πολλοί έφυγαν και δεν ξαναγύρισαν. Ελάχιστοι έμειναν. Ελάχιστοι επέστρεψαν. Κανένας όμως δεν ξέχασε ότι γεννήθηκε στη Κεφαλονιά! Στον τόπο που οι κάτοικοι του, διακατέχονται από τρομερές πνευματικές ανησυχίες. Που αναζητούν πάντα τον Οδυσσέα, τον αρχαίο, τον σύγχρονο. Ψάχνουν τον τάφο και το παλάτι του. Πότε το βρίσκουν κρυμμένο στα βουνά, θαμμένο στις πέτρες. Πότε το χάνουν ξανά. Και πάλι, αρματώνουν το καράβι και ψάχνουν σαν άλλος Τηλέμαχος.

Και γω, γεννήθηκα στη Κεφαλονιά. Σα γνήσιο παιδί της άρχισα να ψάχνω. Μέσα στη περιπλάνηση μας, όλοι, ψάχνοντας τον εαυτό μας, χαθήκαμε. Δάκρυα και αγωνίες, μας έδωσε η ζωή. Αρχίσαμε να νοσταλγούμε την πατρίδα. Το μεγαλείο της καταγωγής δεν έφευγε από τις σκέψεις μας. Και έτσι, γυρνούσαμε, εκεί που ξέραμε ότι δεν θα ήμασταν ποτέ μόνοι. Ακόμα και όταν όλα γύρω μας τραντάζονταν, έπεφταν, χαλούσαν, εμείς τα ξαναχτίζαμε.

Όσα χρόνια και αν περάσουν δύο είναι οι σκέψεις που θα μας συγκλονίζουν : η μνήμη, που θα γίνεται όλο και πιο σκληρή κάθε φορά που θυμάται, και η περηφάνεια της καταγωγής.

«Είμαι ολόκληρος πλασμένος για τον τόπο μου. Όσο θυμάμαι, δεν μετανιώνω. Αν ξαναγεννιόμουν ποτέ, σ' αυτό το τόπο θα ήθελα να ξαναγεννηθώ!»

Εικόνα 17: Στιγμή δροσιάς κάτω από τη σκιά των ερειπίων. Η Κεφαλονιά, είναι ακόμα ζωντανή.

Κεφαλονιά 2023